De archeologen hebben altijd willen weten hoe oud hun vondsten waren. Vroeger kon helemaal niets met zekerheid worden gezegd. Over prehistorische vondsten was immers niets te weten te komen uit een boek of een andere geschreven bron. Alleen door zulke vondsten te vergelijken met voorwerpen waarvan wél bekend was hoe oud ze waren – uit Egypte of Griekenland bijvoorbeeld – konden de archeologen schatten hoe oud iets ongeveer was.
Vooral aardewerkscherven worden door archeologen goed bestudeerd. De vormen en versieringen op voorwerpen van aardewerk zoals potten, drinkbekers en kannen zijn erg modegevoelig. Daaraan kunnen de archeologen zien in welke tijd het aardewerk is gebruikt. De samenstelling van de klei kan een aanwijzing zijn voor de plaats waar het aardewerk gemaakt is.
Dat is allemaal veranderd na de Tweede Wereldoorlog. In 1949 werd een techniek ontdekt waarmee van organische stoffen – bot, hout, houtskool, veen, schelpen – kon worden bepaald hoe oud ze waren. Dat kan, doordat ieder levend wezen tijdens zijn leven radioactieve koolstof (C14) opslaat. Dat is maar heel weinig, maar je kunt het meten. Als het organisme dood is, ‘vervalt’ dat C14: het wordt steeds minder. Omdat bekend is, hoe snel dat gaat, kan het C14-gehalte van een oud bot of stuk hout worden vergeleken met dat van een vers bot of een levende boom. Zo kan de ouderdom van het oude voorwerp worden bepaald (en dus ook van voorwerpen van bijvoorbeeld steen of aardewerk, die bij die oude botten of stukken hout gevonden zijn). De C14-methode is niet volmaakt en is sinds 1949 regelmatig bijgewerkt. Toch is het de op één na beste dateringsmethode die er op dit ogenblik is.
De beste is om jaarringen te tellen van oude stukken hout. Iedere boom maakt ieder jaar jaarringen, dikke en dunne, afhankelijk van de temperatuur. Die jaarringen vormen een soort streepjescode. Soms kan precies worden bepaald in welk jaar die boom is gekapt. Maar dan moet het hout wel heel goed bewaard zijn. En met deze methode kunnen vondsten van meer dan 7000 jaar oud niet worden gedateerd.
(Foto: Jeroen van der Vliet)
Archeologie en andere wetenschappen | Archeologie en de rest van de wereld | Archeologie in Nederland | Archeologisch denken | Datering | Opgraven |Perioden | Prehistorie en historie