Hoewel vanaf de vierde eeuw het christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk was, zijn er in de Romeinse tijd geen kerken gebouwd in Nederland. Op Maastricht na zijn de vroegste Nederlandse kerken opgericht in de Vroege Middeleeuwen. Toen werden de mensen hier, vaak onder dwang, bekeerd tot het christendom. Niet één van die oudste kerken bestaat nog. Wel zijn bij opgravingen de sporen van deze kerken teruggevonden. Het waren houten gebouwen, die meestal op de plaats liggen van latere, grotere kerken. Ook van stenen kerken die in de Late Middeleeuwen zijn gebouwd, maar sindsdien zijn verdwenen, heeft archeologisch onderzoek veel gegevens opgeleverd.
De kerk was het belangrijkste gebouw in een middeleeuws dorp of in een stad. Het duurde vaak vele jaren en kostte de bewoners veel geld en moeite, maar overal verrezen na het jaar 1000 kerkgebouwen. Veel ervan staan nog overeind, na vaak verbouwd te zijn. Middeleeuwse kerken zijn meestal de oudste nog bestaande gebouwen in dorp of stad. (Tekening: Kelvin Wilson)
