van 300.000 tot 8800 voor Christus
De oudste botten van vroege mensachtigen zijn gevonden in Oost-Afrika en zijn ongeveer 4 tot 3,5 miljoen jaar oud. Ze liepen rechtop en hadden een iets grotere herseninhoud dan de mensapen aan wie ze verwant waren. Of deze 'mensen' al stenen gereedschap gebruikten, is niet zeker. De vroegst bekende stenen werktuigen zijn ongeveer 2,5 miljoen jaar oud. Er werd ook gereedschap van hout, bot en gewei gebruikt, maar dat vergaat in de bodem en steen blijft 'voor eeuwig' bewaard. Daarom spreken archeologen van de 'steentijd'.
De eerste fase, de Oude Steentijd, duurde tot ongeveer 10.000 jaar geleden. Gedurende die hele periode van miljoenen jaren leefden de mensen van jagen en verzamelen van eetbare planten en vruchten. De oudste stenen werktuigen uit Nederland zijn ongeveer 250.000 jaar oud. Er zijn nog nooit botten gevonden van de 'eerste Nederlanders' die deze werktuigen gebruikten.
Uit de periode tussen 250.000 en 14.000 jaar geleden zijn inmiddels veel vondsten bekend, maar het is moeilijk om aan de hand daarvan het leven van de bewoners te beschrijven. Er kunnen duizenden jaren lang groepjes mensen hebben geleefd, om dan in hele koude perioden – de ijstijden – voor tienduizenden jaren uit deze streken te verdwijnen.
Pas sinds het einde van de laatste IJstijd, omstreeks 15.000 jaar geleden, hebben er altijd mensen in 'Nederland' geleefd. Dit was ook het einde van de Oude Steentijd.
