Een koffer vol scherven

Archeologie spreekt tot de verbeelding van kinderen. Het is een spannend idee in de grond iets te ontdekken wat daar al eeuwen ligt. Archeologische vondsten kunnen bovendien dienen als hulpmiddel binnen verschillende vakken. Er hoeft dus niet alleen aan het vak geschiedenis te worden gedacht. De leskist Een koffer vol scherven is daarbij een mooie start. De leskist kan op school worden gebruikt als voorbereiding op een bezoek aan bijvoorbeeld een opgraving, museum of depot. Heeft u belangstelling? Kijk dan in het overzicht waar bij u in de buurt een leskist kan worden geleend.

Een kennismaking

De leskist Een koffer vol scherven laat leerlingen kennis maken met het werk van de archeoloog en met archeologie als wetenschap. Door op school te werken met de leskist worden de leerlingen voorbereid op een bezoek aan een opgraving, museum of depot. De didactische voorbereiding wordt de archeologen op deze manier uit handen genomen.

Opzet

De eerste drie lessen spelen zich af op school. In de twee lessen lezen de leerlingen de krant door en bekijken zij de documentaire. Afsluitend wordt de opdracht op de achterkant van de krant gemaakt. In de volgende les krijgen de leerlingen in groepjes enkele vondsten uit de leskist in handen. Die gaan ze aan de hand van de determinatiekaart onderzoeken. De resultaten vullen zij in op vondstkaarten. Als alle vondsten zijn gedetermineerd, vergelijken ze hun resultaten met die op het originele vondstkaartje dat door de archeoloog is ingevuld. Vervolgens kiezen de leerlingen de juiste situatietekening uit, zoeken de vondst erin op en kleuren alles wat ermee te maken heeft in. Met deze opdracht worden de vondsten in hun juiste context geplaatst. De vierde les is een bezoek aan de opgraving, het museum of depot. De leerlingen bedenken vooraf vragen die zij aan de archeoloog kunnen stellen. Afsluitend krijgen de leerlingen een verwerkingsopdracht die ze thuis of op school kunnen maken. Ze kunnen kiezen uit vier opdrachten: (a) het schrijven van een krantenartikel over de opgraving, (b) het schrijven van een verhaal over een zelfgekozen vondst uit de leskist, (c) het maken van een stripverhaal over een opgraving of (d) het maken van een historisch stripverhaal over een zelfgekozen vondst uit de leskist.

Deze indeling is geheel facultatief. Een docent kan er toe besluiten om het project in te korten tot drie lesuren – inleiding, vondstpracticum en afrondende les – of juist verder uit te breiden, om bijvoorbeeld een projectweek over archeologie mee in te vullen. Het lesmateriaal is uiterst flexibel en biedt veel mogelijkheden voor op maat gemaakt onderwijs.

Inhoud

In de leskist zitten een docentenhandleiding, een set werkbladen voor leerlingen, een videoband, een tijdbalk en 15 tot 20 archeologische vondsten. De werkbladen en opdrachten zijn ingedeeld rond het thema wonen in respectievelijk de prehistorie, Romeinse tijd en de Middeleeuwen. Voorwerpen, originelen of replica's, worden door de archeoloog zelf toegevoegd. Het is mogelijk de leskist aan te passen aan de plaatselijke omstandigheden door te kiezen voor een meer thematische aanpak en de daarbij passende voorwerpen uit te zoeken.

De leskist bevat de volgende onderdelen:

• Krant. Een krant met een tijdbalk, bondige artikelen over archeologie in het algemeen en specifieke artikelen over de prehistorie, Romeinse tijd en de Middeleeuwen in Nederland.
• Determinatiekaart. Met behulp van deze kaart kunnen leerlingen de vondsten uit de leskist determineren.
• Originele vondstkaarten en vondstzakjes. Op de kaarten kunnen leerlingen hun bevindingen van het determineren opschrijven.
• Situatietekeningen. Tekeningen van het leven in en om een prehistorische boerderij, een Romeinse villa en een Middeleeuws huis. Vondsten zoals die in de leskist kunnen zitten, zijn op de tekeningen als compleet voorwerp terug te vinden.
• Docentenleidraad. In de leidraad wordt uitgelegd hoe de docent een archeologieproject kan opzetten, een bezoek kan regelen aan een opgraving, museum of depot. Verder zijn veel lessuggesties opgenomen en natuurlijk antwoorden op de vragen van de krant.
• Archeologenleidraad. In deze leidraad wordt uitgelegd hoe de archeoloog een archeologieproject kan opzetten, een bezoek kan regelen aan een opgraving, museum of depot. Verder veel suggesties om scholen te betrekken bij het opgravingswerk.
• Tijdbalk. Een tijdbalk die als een 4 meter lang lint in het klaslokaal kan worden opgehangen.
• Documentaire. Een 25 minuten durende documentaire over het werk van de archeoloog op DVD. Als voorproefje kunt u deze documentaire als tien korte filmpjes op Archeos bekijken.
• Voorwerpen, originele exemplaren of replica's van archeologische vondsten.

Een koffer lenen

Het lesmateriaal van Een koffer vol scherven kunt u gratis of tegen een kleine vergoeding lenen bij een archeologische instelling zoals een gemeentelijk archeologische dienst, museum of provinciaal depot. Kijk hier voor een overzicht van aanbieders bij u in de buurt. U kunt direct met een instelling bij u in de buurt een afspraak maken om een leskist te lenen.

Een koffer maken

Instellingen die Een koffer vol scherven willen maken om aan scholen aan te bieden, kunnen een set, bestaand uit alle bovengenoemde onderdelen in PDF-formaat downloaden. Voor een koffer en vondsten moet u zelf zorgen.

Vragen of opmerkingen

Een koffer vol scherven wordt onderhouden door de stichting Archeologie en Publiek. Voor inhoudelijke vragen over de leskoffer kunt u per e-mail contact opnemen.